Hartworm bij de hond
Wat is hartworm?
Hartworm bij honden is een ziekte veroorzaakt door een soort spoelwormen genaamd Dirofilaria immitis, die zich in het hart en de longslagaders van de hond nestelen en hierdoor long- en hartproblemen kunnen veroorzaken.
Hartworm wordt overgedragen door stekende muggen. Wanneer een besmette mug een hond bijt, worden er larven achtergelaten in de huid van de hond. De larven zoeken via de bloedvaten een weg naar het hart en zetten zich vast in de longslagaders en de rechter hartkamer. Na ongeveer een half jaar zijn de wormen volwassen geworden. Als er een mannelijke en vrouwelijke worm aanwezig zijn, zullen deze hartwormlarfjes (microfilariae) produceren die meegenomen worden met de bloedstroom. Wanneer een mug de hond steekt, neemt ze de larven mee op en kan ze de hartwormen weer doorgeven aan een andere hond.
Levenscyclus van hartworm bij de hond
Voorkomen van hartworm bij de hond in Europa (afbeelding van ESDA)
Waar komt hartworm voor?
Hartworm komt voornamelijk voor in het Middellandse Zee gebied, maar verspreidt zich steeds verder doorheen Europa. Op het kaartje is te zien in welke landen en hoe vaak hartworm voorkomt. Voorlopig komt het nog niet voor in Nederland en België.
Symptomen van hartworm
De symptomen van hartworm bij de hond kunnen erg variëren naar gelang de besmettingsgraad en het stadium van de ziekte. Een besmette hond kan maanden- en zelfs jarenlang geen ziekteverschijnselen vertonen.
De meest voorkomende symptomen van hartworm bij honden zijn:
- Hoest
- Gewichtsverlies
- Snel vermoeid
- Sloomheid
- Benauwdheid
- Ademnood
- Flauwtes
- Aantasting van nieren en lever
- Sterfte
Diagnose van hartworm
De diagnose kan op verschillende manieren gesteld worden:
Röntgenfoto:
Op een röntgenfoto van het hart en de longen zijn soms afwijkingen zichtbaar die wijzen op hartworm. Bij een hond die geen symptomen vertoont, is dit geen goede test.
Echocardiografie (echografie van het hart):
Met een echografie van het hart kan gekeken worden naar de schade die de wormen hebben veroorzaakt. Soms zijn de wormen zelf ook zichtbaar op de echocardiografie.
Hartworm op echocardiografie (afbeelding van ESDA)
Bloedonderzoek:
Er zijn 2 mogelijkheden om via bloedonderzoek een infectie aan te tonen:
- Aantonen van circulerende hartwormlarven. Deze test is niet zo gevoelig en er worden regelmatig infecties gemist. Bovendien kunnen de larven pas aangetoond worden vanaf 6-7 maanden nadat de hond besmet werd.
- Aantonen van antigenen van volwassen hartwormen. Deze test is meer betrouwbaar dan het aantonen van circulerende hartwormlarven. Hij kan gebruikt worden vanaf 5-6 maanden na infectie van de hond.
Behandeling van hartworm
Hartworm bij de hond is gelukkig wel te behandelen. Indien de hond niet te ernstig is aangetast en alles goed gaat, kan de hond genezen van de hartworm. De behandeling is echter wel langdurig en niet zonder risico’s.
De volwassen wormen die in het hart en de longslagaders van de hond zitten, moeten worden gedood. Bij het doden laten ze los en worden ze meegesleurd met de bloedstroom tot in de longen. Daar kunnen ze bloedvaten blokkeren, waardoor delen van de long geen bloed meer krijgen en de hond zelfs kan overlijden.
Voor het afdoden van de volwassen hartwormen krijgt de hond een injectie met melarsomine toegediend. Een maand later krijgt hij nog 2 opeenvolgende dagen een injectie om de achtergebleven wormen te behandelen. Ondertussen wordt de hond ook ondersteunend behandeld met heparine en corticosteroïden. Tijdens de behandeling is het zeer belangrijk dat de hond gedurende 2 maanden zo rustig mogelijk wordt gehouden om het risico op complicaties te verminderen.
Hartwormen in het hart van een hond (afbeelding van American Heartworm Society)
Naast de volwassen wormen, moeten ook de larfjes nog worden afgedood. Het doden van de hartwormlarfjes is eenvoudiger en minder risicovol. Dit gebeurt met welbepaalde ontwormingsmiddelen (zie ook bij preventie).
Soms worden honden met hartworm behandeld door enkel maandelijks deze larven-dodende ontwormingsmiddelen toe te dienen. Dit kan inderdaad leiden tot genezing van de hond, maar het kan meer dan 2 jaar duren voordat alle wormen afgestorven zijn. De hond zou al deze tijd rustig gehouden moeten worden, wat bijna niet haalbaar is. Bovendien kan deze manier van behandelen ervoor zorgen dat de wormen resistent worden tegen de producten waardoor de therapie helemaal geen effect meer heeft.
Preventie van hartworm
Hartworm kan voorkomen worden door maandelijks een ontwormingsmiddel toe te dienen dat ivermectine, milbemycine oxime, moxidectine of selamectine bevat. Deze middelen zullen alle larven tot maximum 1 maand oud afdoden. Ze moeten daarom elke maand opnieuw herhaald worden zolang de hond in een risico gebied verblijft. Enkele geschikte ontwormingsmiddelen zijn:
- Advocate
- Milbemax
- Nexgard Spectra
- Stronghold
Bijkomend kunnen ook muggenwerende producten gebruikt worden. Als de hond niet gestoken wordt, kan hij ook niet besmet geraken. Hiervoor kunnen pipetjes (vb Advantix of Vectra 3D) of halsbanden (vb Canishield, Prevendog of Scalibor) gebruikt worden.
Wij proberen de honden in de shelter in Griekenland zo goed mogelijk te beschermen tegen besmetting met hartworm. Er zitten echter meer dan 120 honden in de opvang en een geschikt ontwormingsmiddel voor 1 hond kost gemiddeld 15 euro, afhankelijk van het gewicht van de hond. Een kleine rekensom komt dan uit op 1800 euro per maand voor enkel hartwormpreventie. Het is dus helaas financieel niet haalbaar om voor elke hond maandelijks preventie te voorzien. Wie graag een steentje wil bijdragen om deze ziekte te voorkomen, kan dit doen door een vrije bijdrage te doneren met vermelding ‘hartwormpreventie voor de honden in de opvang’.